تسمم با گاز کاربن مونواکساید (گاز گرفته گی یا ذغال گرفته گی)

همه ساله با سرد شدن هوا و افزایش استفاده از وسایل گرم کننده هوا میزان شیوع مسمومیت با گاز کاربن مونواکساید (گاز گرفته گی یا ذغال گرفته گی) نیز افزایش میابد.
گاز کاربن مونواکساید گازی بدون رنگ و بو است. عمده‌ترین منبع تولید این گاز سوختن ناقص مواد نفتی و گاز است، ولی اصولاً در اثر احتراق هر نوع ماده سوختی خصوصاً در محیط‌های در بسته و فاقد اکسیجن ممکن است تولید شود. استفاده از بخاری‌های مستعمل یا دارای نقص فنی و فاقد دودکش یا دارای دودکش بدون کارکرد مناسب در منزل بیشترین علت ابتلا به مسمومیت را تشکیل می‌دهند.

از آن جا که تمایل این گاز برای ترکیب با هموگلوبین خون ما ۲۵۰ برابر بیش از اکسیجن است لذا با بالا رفتن درصد آن در هوای اتاق، به سرعت باعث ایجاد مسمومیت خواهد شد و اکسیجن رسانی به حجرات مختلف بدن از جمله مغز و قلب را دچار اختلال می‌کند که به علت بی رنگ و بی بو بودن این گاز، ممکن است وجود آن در محیط تا زمان ایجاد علایم مسمومیت شدید مورد توجه واقع نشود.

علایم مسمومیت حاد با این گاز شامل سردرد، سرگیچی، دلبدی و استفراغ و احتمالاً درد شکم و سپس حالت بیهوشی، تشنج و حتا کوما میباشد و در بیماران مبتلا به ناراحتی‌های قلبی ممکن است باعث تشدید بیماری شوند.

از سایر علایم مسمومیت می‌توان به شخی عضلات، افزایش تعداد تنفس، کاهش فشار خون و کوچک شدن مردمک‌ چشم ها اشاره کرد. باید توجه داشت که اگر فردی در اثر ابتلا به مسمومیت با گاز کاربن مونواکساید جان خود را از دست ندهد ممکن است دچار نواقص عصبی و روانی پیشرفته نظیر فلج عضوی یا اختلال قوای مغز شود. مسمومیت شدید با این گاز نیز می‌تواند کشنده باشد.

چگونه از مسمومیت با گاز گرفته گی پیشگیری کنیم؟

۱- از بخاری‌های مستعمل و فرسوده بدون دودکش یا دارای دودکش نامناسب و غیر معیاری استفاده نکنید.

۲- توجه داشته باشید، استفاده از بخاری‌های بدون دودکش به هیچ وجه از تولید گاز کاربن مونواکساید جلوگیری نمی‌کند.

۳- هرگز در فضای بسته و محدود که تهویه کافی و مناسب ندارد (نظیر اتاق، حمام و …) آتش روشن نکنید.

۴- هرگز در فضای بسته گاراژ موتر خود را روشن نگذارید.

۵- قبل از راه اندازی و فعال کردن وسایل تولید کننده حرارت، از سلامتی و درست بودن مسیر دودکش ساختمان و بدون ترَک و نشتی بودن آن اطمینان حاصل نموده و از اتصال مناسب و صحیح لوله بخاری به دودکش دیواری اطمینان حاصل کنید.

۶- در محیط‌های شغلی و منازل که در آن‌ها از کوره و مشعل استفاده می‌شود از سلامت و درست بودن دستگاه و سیستم تخلیه دود اطمینان حاصل نمایید.

۷- شیب لوله‌های افقی در داخل اتاق‌ باید روبه بالا و ارتفاع عمودی لوله حداقل سه برابر طول افقی آن باشد.

۸- توجه به داغ بودن دودکش پس از روشن کردن وسیله گرم کننده اتاق به اطمینان شما از تخلیه گاز کمک خواهد کرد. اگر لوله دودکش بخاری شما سرد است دلیل آن خارج نشدن محصولات احتراق و گاز‌های سمی از دودکش است در این صورت باید ضمن رفع نقص، به طور موقت با بازکردن قسمتی از در یا پنجره تهویه خوب تر را در محیط ایجاد کنید.

۹- در صورت احساس علایم سردرد و سرگیچی و دلبدی در مکانی که احتمال وقوع مسمومیت وجود دارد فوراً آن مکان را ترک کرده و به فضای آزاد پناه ببرید و در اسرع وقت به داکتر مراجعه کنید.

۱۰- رانندگان وسایل نقلیه سنگین، از روشن کردن گاز پیک نیک در اتاق وسیله نقلیه خود جهت استراحت و خواب جدا خودداری کنند.